Gespleten loyaliteit en ouderverstoting (PAS) beschadigt kind
Gescheiden ouders die, ondanks dat zij niet (meer) bij elkaar wonen er wél actief voor zorgen dat de relatie- en familieband van hun kinderen met de andere ouder en familie doorgang kan blijven vinden, hoe lastig soms ook, verdienen alle lof.
Zij voorkomen dat er wederzijdse vervreemding tussen de kinderen en de andere ouder én familieleden plaatsvindt. Hierdoor zullen hun kinderen geen last krijgen van een gespleten loyaliteit en het ouderverstotingssyndroom (PAS).
Deze ouders beseffen dat zij hun huwelijk kunnen beëindigen, maar hun ouderschap nooit. Het woord ex-ouder bestaat niet. Gelukkig maar! Zij spannen zich in de nieuwe situatie college-ouders te worden voor hun kinderen, ondanks de eventuele problematieken die er zijn op ex-partnergebied. Zo werken zij eraan dat de ontwikkeling van hun kinderen niet verder beschadigd wordt. De kinderen hebben immers al genoeg aan het feit dat door de scheiding te maken krijgen met een fundamenteel verlies van de ‘vanzelfsprekendheid van het gezin’.
Soms lukt het een ouder niet om de liefdesrelatie en het ouderschap los van elkaar te zien in een conflictsituatie (zoals bij scheiding veelal het geval is). Is iemand verlaten voor een ander? Heeft moeder haar studie of carriere vroeger ingeruild voor de zorg voor de kinderen en nu gaat vader ervandoor met een succesvolle collega? Een diep gevoel van onrechtvaardigheid borrelt op, het gevoel overbodig te zijn voor de partner, wanhoop om alleen verder te moeten gaan…. Soms voelt een ouder zich zeer diep gekwetst door de ex-partner. Familie en vrienden kunnen hierin een steun en hulpbron zijn. Gespecialiseerde ouderbegeleiders, zoals Shantih, kunnen mensen die het erg moeilijk vinden zich veerkrachtig op te stellen helpen in dit proces. Mocht een ouder echter (in hun eigen gevoel) niet voldoende erkenning krijgen op de kwetsures die hij/zij heeft opgelopen in de relatie en ook te weinig erkenning krijgen op de teleurstelling, pijn en verdriet die het beëindigen van de relatie met zich meebrengt, dan kan er verbittering optreden. Met een verbitterde slachtoffervisie lukt het de ouder niet om op eigen kracht toekomstgericht het leven verder oppakken met de kinderen. Emoties worden als te overweldigend ervaren met als resultaat dat deze ouder ‘medestanders’ gaat zoeken in de strijd tegen de schuldige aan al het leed in haar ogen: de andere ouder! Waar is die ouder het meeste mee te raken? Juist: het weghouden van de kinderen…
Zijnsloyaliteit
Kinderen hebben van nature een zijnsloyaliteit naar beide ouders toe. Dat is er gewoon, altijd. Ouders hoeven dat niet te verwerven (zoal stief- en pleegouders wel bijvoorbeeld).
Als de ene ouder ernstig misbruik maakt van de liefde en loyaliteit (trouw) die een kind onvoorwaardelijk heeft naar beide ouders, met het doel om de liefdes- opvoedingsrelatie tussen het kind en de andere ouder te verstoren, dan leidt dit bij een kind tot een gespleten loyaliteit. Als kinderen hun loyaliteit naar een ouder opgeven is dat vrijwel nooit een vrijwillige keuze. Figuurlijk gesproken bestaat een kind uit een vader- en een moederdeel. Indien één van beide ouderdelen stelselmatig wordt afgekeurd door de andere ouder, dan ontstaat er bij een kind een gespleten loyaliteit. Het druist totaal in tegen de natuur van het kind in om niet van zowel mama als van papa te mogen houden, geen uiting te mogen geven aan hun liefde vanuit zijnsloyaliteit aan beide ouders, om geen omgang te mogen/kunnen hebben met een ouder. Kinderen hebben recht op beide ouders. Dat staat zelfs in het Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind. Mogen kinderen dat niet dan worden de kinderen belemmerd in hun natuurlijk verlangen daarnaar. De dichteres Maria Vasalis verwoordde het vanuit de zijde van het kind : “Niet het snijden doet zo’n pijn, maar het afgesneden zijn”
Als een kind in zo’n situatie verkeert met een bewust of onbewust indoctrinerende ouder, kan het kind bijna niet anders meer dan de zijnsloyaliteit te verloochenen. Uit zorg voor die ouder kiest het kind juist voor deze kwetsbare ouder. De andere ouder wordt als schuldige gezien van het leed van de kwetsbare ouder. Zij reageren vol weerstand, walging en soms zelfs geweld naar de andere ouder. Zij verstoten die ouder, de omgang stopt, dingen ‘recht willen zetten’ wordt niet toegestaan. Het kind is beschadigd en elke dat dat dit verder gaat, neemt de beschadiging toe.
Uit onderzoek blijkt dat het in 90% de vaders zijn die verstoten worden. Vandaar dat ik deze blog verder schrijf vanuit moeder in de indoctrinerende rol, u hierbij ingelicht hebbende dat 10% ook andersom is. Indien u een * ziet, kunt u dus zowel ‘moeder’ als ‘vader’ hierin plaatsen.
Wat maakt dat een ouder dit haar/zijn kind aandoet?
Veelal ligt de aanleiding in het zogenaamde ‘adieugesprek’ . Het adieugesprek kun je zien als een omgekeerd huwelijksaanzoek, De liefde wordt niet verklaard, maar de liefde is gestopt . De man* geeft aan welke redenen er voor zijn dat zijn liefde is gestopt, de man de partnerrelatie met de vrouw wil beeindigen. Het heeft even tijd nodig om een dergelijk bericht te verwerken. Als het adieugesprek niet echt wordt ontvangen, oftewel de scheidingsmelding is niet goed is gedaan, of in ieder geval niet goed begrepen/aangekomen en niet emotioneel verwerkt, dan ontstaat er wrok. Wrok tegen de ex=partner maakt dat het zicht op de gevolgen voor het kind in loyaliteit vertroebelt. De moeder* gaat ervan dat hun kinderen exact hetzelfde lijden onder de scheiding van hun ex-partner als zij zelf doet. Dat betekent dat vader* de boeman is, in-en-in slecht en verdorven en gestraft moet worden voor wat hij haar (hen) heeft aangedaan. Zij praat met de kinderen over alle onderwerpen (ook ‘grote mensen onderwerpen’) en het verdriet en plaatst zich in de slachtofferrol. Wat een hufter is hun vader zeg, dat hij hun moeder en henzelf zoiets aandoet! Bewust negatieve beïnvloeding ontstaat.
Of een moeder* dit nu bewust of onbewust bewerkstelligt; er is dringend hulp nodig voor moeder, kind en vader. Op korte termijn, omdat elke dag meetelt als een dag van beschadiging het een kind.
Wie kent niet de Sire campagne “wat je zegt in een scheiding kan een kind voor altijd tekenen’ waarin kinderen met getatoeëerde uitspraken van de ene ouder over de andere ouder op hun lijf dragen? (zie archief van mijn blog). Uitspraken zoals:
“Je moeder maakt ons kapot” en |”Denk maar niet dat je vader je nog wil zien”. Schrijnende voorbeelden van kinderen die kans hebben op gespleten loyaliteit en PAS.
Wat is PAS?
PAS is de afkorting van Parental Alienation Syndrome en staat voor ouderverstoting/oudervervreemding. Omdat PAS een tegennatuurlijk menselijk proces is, krijgt het kind te maken met allerlei klachten, fysiek en geestelijk, op school, en zij uiten zich sterk in aangepast gedrag naar de indoctrinerende ouder.
Het frustreren van contact met een ouder is het begin van ouderverstoting. PAS heeft een boemerang effect op latere leeftijd, enkele uitzonderingen nagelaten. Zodra een kind in de gaten krijgt dat ook moeder* een bijdrage had aan het ‘mislukken van het huwelijk’ en dat de door haar vertelde verhalen niet altijd betrouwbaar waren, voelt het kind zich bedrogen en wendt zich vervolgens naar vader. De schadelijke gespleten loyaliteit en PAS blijven dan bestaan, alleen nu gericht tegen moeder*. Indien vader het kind aanmoedigt om het probleem met moeder op te lossen middels communicatie en het belang van omgang met haar inziet, dan kan PAS zich (met goede hulp) enigszins herstellen.
PAS dient overigens niet verward te worden met vijandschap van kinderen naar hun ouder die hen werkelijk onthoudt van noodzakelijke behoeften, bedreigend of gewelddadige optreedt, en hierdoor schade berokkent bij het kind door acties die fysiek, psychisch of seksuele van aard zijn. Dan is de vijandschap van een kind terecht.
PAS is zeer schadelijk voor kinderen.
De onlangs overleden Amerikaanse psychiater Richard Gardner, hoogleraar klinische kinderpsychiatrie aan de Columbia University heeft in praktijk en studie en onderzoek gedaan naar ouderverstoting en oudervervreemding bij kinderen na scheiding en daarover in 1985 een boek geschreven, dat in 1992 in uitgebreidere druk verscheen. Gardner ziet PAS als een psychische stoornis in de ‘folie-a-deux’, een verschijnsel waarbij de ene partij (ouder) haar/zijn psychische afwijking overbrengt aan de andere partij (het kind), zodat zij het allebei hebben. Uitingen daarvan zijn angst, hysterie, in ernstige gevallen uit paranoia. De gevolgen van PAS kunnen voor het kind zeer ernstig zijn, van kleinere psychische klachten tot depressie, identiteitsproblemen, het niet kunnen aangaan van eigen relaties, angst, depressie, drugs- of alcoholmisbruik, valse inschattingen van de werkelijkheid, verwarring, laag zelfbeeld.
Een kind dat zonder reden een ouder verstoot, druist consequent in tegen de natuur en tegen zijn/haar eigenbelang. Zij zijn zich hiervan vaak niet bewust door de continue stroom van negatieve beïnvloeding die zij voor waarheid aannemen. Het wijst op geestelijke ongezondheid als een kind dit aanneemt.
PAS is dermate beschadigend voor een kind dat het opgenomen is in de nieuwe DSM-V, het diagnostisch handboek waar elke psychiater zijn diagnose aan toetst. Ter zijde: persoonlijk vind ik de de opname in de DSM 5 discutabel daar gespleten loyaliteit en PAS via een (soms lang) therapietraject van kind en ouders enigszins herstelbaar is voor de toekomst en niet via medicatie op te verdoezelen valt.
Andere Amerikaanse psychiaters delen het PAS overigens in bij het ‘Münchhausen by proxy syndroom’. Dat syndroom bestaat daaruit dat een ouder totaal verzonnen verhalen, vaak over ingebeelde ziekten van zichzelf of de kinderen, overal als waarheid gaat verkondigen en dat ‘gestoorde’ gedrag op haar kind weet over te brengen. Ook valse incestbeschuldigingen worden (voor het eerst in 1989 door D.C. Rand) tot dit Münchhausensyndroom gerekend. Gardner houdt er echter aan vast dat het ouderverstotingssyndroom ook iets zelfstandigs is. Dit omdat daarin volgens hem ook sprake is van een actief handelen door het kind zelf, zij het door programmering op gang gebracht.
Hoe herkent u symptomen van PAS?
Soms kan de moeder* een verpletterende indruk maken in haar moederrol op anderen, echter achter gesloten deuren wordt stelselmatig gewerkt met loyaliteitsmisbruik. Laat u dus niet misleiden door verhalen die stelselmatig verteld worden door een moeder* over een boeman-vader. Hopelijk zet u dat juist aan om uw voelsprieten open te stellen en echt naar het kind te kijken. Wellicht is vader echt een boeman, wellicht is er sprake van gespleten loyaliteit en PAS. Neem het in ieder geval niet direct voor zoete broodjes aan.
Hieronder zit u een lijst van symptomen. Schrik niet direct als er iets instaat wat u doet (leer er dan wel snel van!), of ziet gebeuren bij iemand die u kent. Maak de ouders *erop attent en schakel hulp in als u wordt ‘afgeschoven’ en ziet dat het kind een last ervaart’.
1. Moeder* praat zeer negatief over vader in het bijzijn van het kind.
2. Moeder* overdrijft in de tekortkomingen van vader
3. Moeder werkt niet mee aan een omgangsregeling die uitgaat van de behoefte van het kind en het recht van het kind, dat hij/zij recht heeft op omgang met beide ouders (bij een normale ouderlijk gezag situatie)
4. Moeder* behandelt haar kind als gelijkwaardige ‘vriendin’ met wie zij haar beleving van haar leed over de scheiding deelt en daarbij niet schuwt werkelijk alles te vertellen wat vader zwart maakt en haar in de slachtofferpositie zet. Het kind krijgt zo zorgen om haar moeder en haat naar haar vader. Het kind kan de informatie over vader niet vanuit eigen perspectief zien en kiest ervoor te zorgen voor d e moeder*..
5. Moeder* geeft vader geen informatie over school, medische aangelegenheden, overlegt niet over belangrijke beslissingen en gaat hierdoor in tegen de normale ouderlijk gezagskwestie en de informatieplicht die gescheiden ouders naar elkaar toe hebben.
Vader wordt als nutteloos en waardeloos gezien in dit proces.
6. Moeder* laat het kind niet met rust laat (tot rust komen) als het kind bij vader is. Dit doet zij via ‘contactterreur’ (continu contactzoeken via telefoon, skype, mail, sms, whatsapp, facebook etc zorgt ervoor dat de negatieve beïnvloeding doorgaat, ook als het kind bij vader is)
7. Moeder* geeft aan onmisbaar te zijn voor het kind, naar anderen toe en naar het kind toe, waardoor de ontwikkeling van zelfstandigheid in de weg wordt gestaan.
8. Moeder* beschuldigt vader van incest, mishandeling, bedreiging, slechte behandeling die niet hard te maken zijn, maar waar het kind door continue verhalen wel een angst voor ontwikkelt en het als waarheid gaat zien.
9. Moeder* telkens een excuus heeft om haar kind niet naar vader te laten gaan. Veelal verwoord in: ‘het kind wil echt niet naar je toe’
10. Moeder* het kind na bezoek aan vader aan een kruisverhoor onderwerpt en alleen wil horen dat het afschuwelijk was bij vader, wat bevestigend werkt op haar gedachtestroom.
11. Als zusjes en broertjes met PAS worden ingezet om negatieve beïnvloeding te versterken.
12. Een jong kind mag zelf van moeder* bepalen of en wanneer hij/zij naar vader wil, in plaats van zich achter een omgangsregeling naar behoefte van het kind te scharen. Het kind durft niet meer aan moeder* en anderen aan te geven dat hij/zij naar vader wil en het daar eigenlijk best wel leuk vindt (wat vader wel merkt, maar dat niet kan delen met moeder omdat zij* hem niet onbetrouwbaar vindt en dus niet gelooft
13. Een kind, figuurlijk gesproken, een masker draagt , ‘strak in het lichaam zit’ en zich niet onafhankelijk van moeder* vrij beweegt.
14. Een kind dat bij elke vraag eerst naar moeder* kijkt om te kijken welk antwoord zij wenst als iemand een vraag stelt over vader
15. Een kind uitspraken doet die niet leeftijdsadequaat zijn, en extreme bewoordingen laat zien richting vader.
16. Een kind dat als reden voor ‘vader niet willen zien’ redenen aangeeft die alle te maken hebben met de relatie tussen moeder en vader, en niet gaan over de daadwerkelijke vaderrol* van vader naar kind.
Merkt u dat een moeder* en kind deze symptomen vertonen, doe dan uw best uw zorg over het kind aan de orde te stellen bij beide ouders. Lukt toenadering niet, zoek dan hulp voor de ouders en het kind. Als een ouder hier bewust aan meewerkt is het psychische kindermishandeling. Mocht u signalen oppikken in uw omgeving, meldt het dan bij een hulpverlener (bijv. Shantih), bureau Jeugdzorg of het AMK.
Elk kind heeft er recht op ‘ontlast’ te worden van een onterecht negatief ouderbeeld, omdat de last die het kind daarvan meedraagt zonder hulp levenslang destructief kan aanhouden.
Foto door Dmitry Ratushny @ Unsplash
